Narciarstwo dowolne (freeskiing) to jedna z dyscyplin narciarskich, która wyewoluowała z narciarstwa alpejskiego. Składa się na nią wiele konkurencji, między innymi: jazda po muldach, skoki akrobatyczne, skicross, slopestyle oraz half pipe. Narty używane w tym sporcie są zaokrąglone z obu stron, podgięte i nieco krótsze od nart zjazdowych, aby umożliwiały przygotowanie bardzo skomplikowanych ewolucji. W większości konkurencji najważniejszy nie jest czas przejazdu, a technika wykonania elementów akrobatycznych.
Dyscyplina zadebiutowała na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Albertville w 1992 roku, kiedy to o medale rywalizowano w jeździe po muldach. Z czasem do programu igrzysk dołączane były kolejne konkurencje – skoki akrobatyczne, skicross, slopestyle i half pipe. To młody sport, który w ostatnich latach bardzo intensywnie się rozwija, głównie za sprawą telewizji i Internetu. Widzów na całym świecie przed telewizory przyciągają spektakularne ewolucje, emocjonująca walka o pierwsze miejsce podczas przejazdów po specjalnych torach pełnych przeszkód oraz niebezpieczeństwo, z którym wiążą się wszystkie tricki w powietrzu.
Jazda po muldach
Konkurencja polega na przejeździe narciarza po stoku o długości 250 metrów, pokrytym muldami (specjalnymi zagłębieniami pomiędzy garbami śniegu). To nie koniec atrakcji, ponieważ na trasie zjazdu znajdują się dwie skocznie, na których zawodnik musi się wybić i wykonać ewolucje w powietrzu. O wyniku decyduje czas przejazdu oraz noty sędziowskie za styl akrobacji. Wśród podstawowych figur są m.in.: orzeł, helikopter i twister, różniące się ułożeniem nart i rąk zawodnika, a także osią rotacji i ilością obrotów.
Skicross
Konkurencja najbardziej zbliżona do narciarstwa zjazdowego – polega na jak najszybszym pokonaniu pełnego przeszkód toru. Liczy się tylko i wyłącznie czas przejazdu. Zawodnicy najpierw pojedynczo startują w eliminacjach, a następnie są rozstawiani według czasów przejazdu i rywalizują w czteroosobowych grupach w finałach. Z każdego z wyścigów do kolejnego etapu awansują po dwie najlepsze osoby, aż do wielkiego finału. Trasa składa się ze zbudowanych ze śniegu przeszkód – zakrętów z bandami, skoczni, garbów poprzecznych, które utrudniają przejazd i zarazem uatrakcyjniają widowisko. To konkurencja, w której mamy utalentowaną reprezentantkę Polski – Karolinę Riemen-Żerebecką, szóstą zawodniczkę mistrzostw świata w 2011 roku.
Skoki akrobatyczne
Niezwykle spektakularna konkurencja narciarstwa dowolnego. Zawodnicy rozpędzają się na stromym najeździe, wjeżdżają na skocznię i wybijają się w powietrze, aby wykonać bardzo skomplikowane ewolucje. Liczy się tylko i wyłącznie technika skoków, która oceniana jest przez siedmiu sędziów. Dwóch z nich ocenia lądowanie, a pozostałych pięciu – ewolucje w powietrzu. Noty sumuje się i mnoży przez stopień trudności skoku. Rodzaje figur są podobne jak w jeździe na muldach z tą różnicą, że skocznie są tutaj znacznie większe i pozwalają na realizację trudniejszych skoków. Mężczyźni wykonują zwykle około trzech obrotów, a kobiety – dwóch.
Slopestyle
“Styl na stoku” polega na przejeździe po specjalnym torze, na którym znajdują się skocznie, boksy oraz raile (rurki). Zawodnicy wykonują na nich triki i skoki, a do wyniku wliczane są zarówno czas przejazdu, jak i noty uzyskiwane za precyzję wykonywania ewolucji. Zazwyczaj narciarze mogą trzy razy zaprezentować swoje umiejętności, liczy się najwyższa nota. Bardzo ważne, aby przejazd był płynny, zatem korzystniej jest wykonać nieco mniej skomplikowane tricki, ale zrobić to bardzo precyzyjnie i bez zatrzymywania się. Elementy slopestyle można trenować nawet w Polsce – wiele ośrodków narciarskich przygotowuje snowparki ze skoczniami i railami, często odbywają się tam także zawody.
Half pipe
To zawody na specjalnej śnieżnej rampie, przypominającej spłaszczoną, przeciętą w poziomie rurę. Narciarze wykonują na niej serię tricków, poruszając się w dół pipe’u. Najwyższy wykonany do tej pory skok w tej dyscyplinie miał wysokość ośmiu metrów. Podobnie jak w skokach akrobatycznych liczy się tylko styl wykonywania ewolucji, który jest oceniany przez sędziów. W zawodach wygrywa narciarz, który uzyska najwyższą sumę punktów za przejazd. Każdy ze sportowców ma możliwość oddania kilku prób podczas każdej rundy zawodów (eliminacje, finały).